ÜMMİ SİNAN (? - 1568)

Asıl adı İbrahim’dir. Halveti tarikatı büyüklerinden olup, Halvetiyye’nin Ahmediye koluna bağlı kendi adı ile anılan Sinâniye kolunun kurucusudur. Meşhur mutasavvıf şair Seyyid Nizamoğlu Seyfullah, Ümmî Sinan’ın halifesidir.

Hayatı hakkında fazla bir bilgi yoktur. Kendisi ulemâdandır. Gördüğü bir rüyâ üzerine tasavvufa yönelmiş ve “Ümmî” mahlâsını almıştır. Prizrenli olduğu söylenmekte ise de, bir icâzetnâmede Bursalı oldukları görülür.

Değerli bir zat olduğu ve özellikle kendine bağlı mürîdleri terbiyede büyük bir başarı sağladığından bahsedilir. Seyyid Nizâmoğlu Câmiü’l–Avârif’inde Ümmî Sinân’ın kerâmetlerinden uzun uzadıya bahsetmektedir. Sûfi adlı biri aşağıdaki kıtasıyla vefat tarihini (1568) düşürmüştür.

Elli sekizdi rıhleti yazıldı lâkin sıhhati
Allâhu a’lem hâliyâ gûş it bu beyt ider ıyân
Ol şeyh-i hakkânî-cemâl buldı visâl-i zülcelâl
Tarihi eyler Sûfiyâ bu lâfz “şeyhullâh” beyân.

İstanbul’da Şehremini Kanlıbostan Sokağı’nda bulunan dergâhında uzun süre şeyhlik makamında bulundu. Ümmî Sinân vefat edince, halîfelerinden Nasuh Efendi tarafından Eyüp’te Olukbayırı’nda inşa edilen dergâhın hazîresine defnedildi. Türbesinin niyâz penceresinde şu beyit yazılıdır ;

Mürîd-i râh-ı Hakk’a kıblegâh-ı âşıkandır bu
Edeble gir gözün aç, türbe-i Ümmî Sinan’dır bu.

Asırlar önce yazdığı şiirler günümüze kadar intikal etmiş ve dillerde terennüm edilmektedir. Ümmî Sinân hazretleri Türk Tasavvuf Edebiyatının seçkin temsilcilerinden biri olup, türbesi halen ziyarete açıktır. Allah-u Tealâ sırrını yüceltsin…



DOST
Dilerse gözümü giryân iden dost 
Dilerse bağrımı biryân iden dost 
Dilerse hâk ile yeksân iden dost 
Dilerse lûtf ile ihsân iden dost

Dilerse gönlümü handân eyleyen 
Dilerse cânımı cânân eyleyen 
Dilerse sırrımı ayân eyleyen 
Dilerse damlayı ummân iden dost

Dilerse su gibi akıp çağlatan 
Dilerse yel gibi esip söyleten 
Dilerse firkâte salıp ağlatan 
Dilerse vaslını âsân iden dost

Dilerse şâh iken kılan gedâlar 
Dilerse zecr idüp kılan cefâlar 
Dilerse hor iken viren safâlar 
Dilerse kul iken sultan iden dost 

Dilerse deryâlar gibi kaynatan 
Dilerse gemiler gibi oynatan 
Dilerse nâleler virüp inleten 
Dilerse nutkunu pinhân iden dost 

Dilerse gezdiren arş u semâyı 
Dilerse bozduran nâm-ı fenâyı 
Dilerse gezdiren şâl ü kabâyı 
Dilerse cismini uryân iden dost

Dilerse aşkını câna kuran fak 
Dilerse söyleten sırr-ı Enelhak 
Dilerse varımı alıp iden yok 
Dilerse kim Ümmî Sinân iden dost