ANADOLU VE MEZOPOTAMYA MİTOLOJİSİ 4
 

gönderir. Adad, fırtına ve yağmur; Ea, tatlı su; Ab-zu (Apsu), bilgi ve kehanet tanrısıdır. Abu’yla Dumuzi (Temmuz), bitki bereketi tanrıları; İştar (İnanna), Merih yıldızı, savaş, sevgisi her zaman felakete sebeb olan aşk ve bereket tanrıçası; Ninurta (Ningirsu), Orion yıldızı, ilkin bereket, sonra elinde topuz olan savaş ve av tanrısıdır. Sümer tanrıları, insan biçiminde olup başlarına çok sıra boynuzlu kutsal taçlar ve üstlerine hayvan postuna benzer püsküllü elbiseler giyerler. En eski Sümer efsâneleri kâinatın yaradılışı, yaşlı tanrılarla gençlerin savaşı; tabiatın her ilkbaharda canlanıp, kış mevsiminde uykuya dalmasını sembolize eden "Temmuz’un ölümü" ve onu geri getirmek isteyen İştar’ın Cehennem’de hapsedilmesi ve sonra birlikte dünyaya dönüşleri mitoslarından oluşur.

ENLİL; Sümer Panteonu’nun başı, yâni tüm Sümer tanrılarının babası ve kralı, hava tanrısı Enlil (Ellil)’dir. Enlil kelimesi, bahsi geçen tabletlerin yazarı Ludingirra’ya göre, soluk, hava, nefes, “Havanın Beyi” gibi anlamlara geliyor. Sümerler yeri ve göğü onun yarattığına inanırlardı.

AN ve Kİ Sümerlerin inancına göre, çok eskiden (daha yer ve gök yok iken) her yer dipsiz, uçsuz bucaksız bir denizdi. Sümerler’de bu deniz, tanrıça Nammu’nun şahsında kişileştirilir. Bir gün bu deniz, yâni kişi kimliğiyle tanrıça Nammu, koskoca bir dağ doğurur.

Bunu gören “Yüce Enlil”, hemen o dağı ikiye ayırır. Böylece ikiye bölünen bu dağın altı yeryüzü, üstü de gök olur. Yeryüzüne yer anlamına gelen Ki, göğe de gök anlamına gelen An adı verilir. Sümer mitolojisindeki tanrıça Ki ve tanrı An, Yer ve Gök’ün (Cennet) kişileştirilmiş sembolleridir. Göğü tanrı AN alır, yeryüzü ise tanrıça Kİ ile Enlil’in payına düşer. Ki, yeryüzünün toprağı taşı; Enlil ise, havası, soluğu ve nefesidir diyen Ludingirra, bu yüzden hayatın Enlil’siz var olamayacağına işaret eder.

Her kentin bir tanrı tarafından kurulduğuna ve onun koruması altında olduğuna inanılan Sümer’de, Enlil, Nippur kentiyle ilişkilendirilir. Bu kentin kurucusu ve tanrısı odur. Onun evi de (tanrıların evlerine tapınak denir) bu kentteki Ekur Tapınağı’dır.

Enlil, bu tapınakta yaşar. Sümer Tanrılar Meclisi kendi toplantılarını bu tapınakta ve Enlil’in başkanlığında yapar. Tanrıların toplandığı ve kararların alındığı yer burasıdır. Yerin ve göğün yaratıcısı olarak görülen Enlil, diğer tanrılara burada emirler ve görevler verir, Sümer’i buradan denetler. Uzak yakın pek çok ülkeden hediye adı altında toplanan haraç bu tapınağa getirilir. Enlil, Bel (Lord, Efendi) unvanı taşırdı. Bir yoruma göre ünlü Tufan’ı bir ceza olarak kararlaştıran Enlil’dir.

SİN; Ay tanrısıdır. Güneş tanrısı ŞAMAŞ ve Merih yıldızı İŞTAR onun çocuklarıydı. Zira ışığın geceden çıktığı kabul edilirdi. Sin, Ur şehrinde Nannar adını alır ve uzun lacivert taşından sakallı bir ihtiyar olarak temsil edilirdi. Her akşam sandalına biner ve ay şeklinde insanlara görünürdü. Tam yuvarlak göründüğünde ona tanrının tacı denilirdi.

Sin, karanlıkta ışık verdiği için kötülük yapmak isteyenlere de engel olurdu. Fena ruhlar bundan dolayı kendisine isyan hazırlamışlardı. Aynı zamanda, zamanın bölücüsü olduğundan, hem de zeki olduğundan, her ay sonu diğer tanrılar ondan öğüt alırlardı. Karısının adı NİNGAL olup, Şamaş ve İştar’dan başka, ateş tanrısı NUSKU diğer oğluydu.

İŞTAR; Sabah ve akşam tanrıçasıdır. Merih yıldızının temsilidir. Asur ve Babilliler tanrıça olarak kabul ettikleri hâlde, Arablar Tanrı Attar olarak kabul ederlerdi. Savaş ve Aşk tanrıçası olarak bilinir. İştar, yedi aslan tarafından çekilen bir arabada elinde yay’la temsil edilirdi. Huyu sert ve otoriter olduğundan isteğine karşı gelinmesine tahammülü yoktur. Kutsal fahişelik İştar’ın kültüne âit olduğundan, yere indiğinde etrafını kutsal fahişeler çevirirdi. Kendisi de tanrıların fahişesiydi ve uyandırdığı arzuları ilk defa kendisi hissederdi. Çok âşığı vardır. kendisine her cins yaratıktan sevgili seçer ve hepsine de felaket getirirdi. Sevdiği hayvanlar zayıflayıp insanların esaretine düşer, erkekler ise kıskançlık ve ihtirasla vahşi hayvanlara dönerdi. İştar’ın aşkı tanrılara bile uğursuzluk getirirdi.

Gençliğinde sevdiği Tarım tanrısı Temmuz’un ölümüne sebeb olmuş ve çok ağlamıştır. Onu